Det er den 31. august, 1935. Utanfor Dartmouth sørvest i England har fire flotte J-klasse-båtar sett kvarandre stemne for sesongens aller siste seilas. For mannskapet på «Yankee», der dei fleste er frå Tysnes, skal det bli ein særs dramatisk dag på sjøen.
Dryge tjue minutt etter at starten gjekk er «Yankee» komen godt i gang, og leiar med to minutt. Båtane er i ferd med å runde ei bøye ved East Skerries. Brått kjem eit uventa og kraftig vindkast. Då skjer det. Masta på «Yankee» knekk tvert av førti fot over dekk. Storseglet hamnar i sjøen, og med det kjem eit ekstra rykk. Det fører til at masta også knekk nær dekket. Den smekre storsiglaren «Yankee» er brått blitt eit sørgjeleg syn.
Ingen til skade
To mann vert tekne av riggen og hamnar i sjøen. Men livbøyer vert rask kasta ut, og siglarane redda opp. Båten vert liggjande på sida i tre minutt før mannskapet får kappa den havarerte riggen, slik at skroget får retta seg opp. Heile mannskapet hadde heldigvis helde seg på motsett side av der riggen fall, så ingen kjem til skade. Men delar av dekket er øydelagt. Dei konkurrerande båtane kjem rakst til. Det er «Endeavour», «Shamrock» og «Velsheda», alle eigde av engelskmenn. Den styrtrike amerikanaren Gerard B. Lambert hadde kjøpt «Yankee» før 1935-sesongen. Han er om bord denne dagen, og vinkar dei engelske båtane vidare. Men alle lårar storseila og kjem til unnsetning. Etter kvart vert «Yankee» taua til lands i Dartmouth av ein trålar. Det viser seg at ingen stag, vant eller andre støtter til riggen har roke. Masta knakk truleg på grunn av ein ubalanse mellom eit reva storseil og for stor seilføring på dei to framseila.
Teksten held fram etter biletet.
Gerard Lambert bestemmer seg for å la båten liggja i England over vinteren. Den vert slept til eit verft i Gosport, litt lenger aust på kysten. Der skal den reparerast og gjerast klar til sesongen i 1936.
Ekstreme farkostar
J-klasse-båtane er ekstremt rigga. Masta er 50 meter høg, tilsvarande ein bygning på 15 etasjar. Seilføringa kunne vera opp til 710 kvadratmeter, nesten som ein handballbane. Berre særs dugande og røynde siglarar kan hanskast med desse farkostane. For 1935-sesongen hadde Lambert ikkje spart på noko for å lukkast. Ei ny mast i stål var ein av satsingane. Året før hadde «Yankee» tapt med berre eitt sekund mot «Rainbow» i kampen om å få forsvara America’s Cup. Tidlegare på sommaren i 1935 hadde båten vunne åtte og tapt ni kappsiglingar mot «Endeavour», eigd av den berømte engelske flygaren og seglaren T.O.M. Sopwith. No var Lambert klar for å setja skapet på plass i den siste seilasen. Men slik skulle det altså ikkje gå.
Omtale i New York Times og telegram frå kong George
Mastehavariet til «Yankee» fekk stor merksemd, også i media. Alt dagen etter hendinga, den 1. september, kan ein lesa om uhellet på førstesida av The New York Times. Lambert var ein kjend forretningsmann på austkysten av USA, og «Yankee» sigla i regi av Eastern Yacht Club, basert i Marblehead ved Boston. Det var også her den nybygde «Yankee» vart sjøsett i 1930. I artikkelen i New York Times kan ein lesa at Lambert gir ros til mannskapet:
Eg er glad det ikkje gjekk verre. Eg er imponert over korleis mannskapet handterte denne naudsituasjonen. Det var framifrå sjømannskap.
Hr. Lambert treivst godt i dei høgare sosiale lag, også i England, anglofil som han var. Truleg er dette noko av bakgrunnen for at han i Dartmouth like etter uhellet mottok eit telegram sendt frå Balmoral Castle med følgjande ordlyd:
I so much regret the accident which occured yesterday in your race at Dartmouth when The Yankee lost her mast. I am very glad neither you nor any of your crew were hurt. George V.
Kjelder:
The New York Times/Associated Press
The Classic Yacht Symposium 2010 – YANKEE: The Most Astonishing J
Kultursoga for Tysnes, bind 2
Takk til Mark Eike, barnebarn av Magnus Lande, for tilsendt materiale
Toppfoto: «Yankee» var eit sørgjeleg syn då den vart slept inn til Dartmouth etter masteforliset 31. august, 1935.
Legg igjen en kommentar